Eceli gelmek : -1. İnsanın yaşamı doğal olarak sona ermek, eceli ile ölmek. -2. Doğal olmayan bir nedenle ölmek ya da öldürülmek.
Eceline susamak : Ölümüyle sonuçlanabilecek tehlikeli davranışlarda bulunmak. (Kars. Belasını aramak, ölümüne susamak.)
Ecel şerbeti içmek : Ölmek.
Ecel teri dökmek : Tehlikeli bir durum karşısında büyük korku ve kay gı duymak; kendini ölecekmiş gibi hissetmek.
Eciş bücüş : Çirkin görünüşlü. (Kars. Çarpık çurpuk, eğri büğrü.)
Edebiyat yapmak: Bir konuda süslü, yapmacıklı boş sözler söyle mek.
Efkâr dağıtmak : Kaygıyı, üzüntüyü, tasayı neşelenerek, eğlenerek gi dermeye çalışmak.
Efradını cami, ağyarını mani: (esk.) “Gerekli her tür şeyi içeren, ge reksizleri konu dışı bırakan” tanım için söylenir.
Eğri büğrü : Eğilmiş, bükülmüş; çarpık çurpuk. (Kars. Eciş bücüş.)
Ekalliyette kalmak : bk. Azınlıkta kalmak.
Ekin iti: Başını yukarı kaldırıp herkese yüksekten bakan kimse için kul lanılır.
Ekmeğinden etmek (birini) : Onu işinden çıkarmak, atmak.
Ekmeğinden olmak (biri) : Geçimini sağlayan işinden zorunlu olarak ayrılmak.
Ekmeğine yağ sürmek (bir şey, birinin) : İstemeden, düşüncesizce yaptığı bir iş, karşı tarafın işine yaramak.
Ekmeğini çıkarmak : Geçimine yetecek kadar kazanç sağlamak.
Ekmeğini eline almak: Geçimini kendi sağlayacak duruma gelmek, (Kars. İş tutmak).
Ekmeğini taştan çıkarmak : Geçimini sağlama konusunda pek bece rikli, yetenekli olmak.
Ekmeğini yemek (birinin): -1. Birisinin işinde çalışarak kendi geçimini sağlamak. -2. Geçim yönünden birisinin yardımından yararlanmak.
Ekmeğiyle oynamak (birinin) : Bir kimse kendisinin ya da başkasının işini kaybetmesine neden olmak.
Ekmek aslanın ağzında : “Geçimini sağlayacak bir iş bulmak ve para kazanmak çok zor.’ anlamında.
Ekmek elden su gölden : Çalışmayıp başkasının kesesinden bol bol yiyip içme.
Ekmek kapısı : Bir kimsenin geçimini sağladığı yer ya da iş; geçim kapısı.
Ekmek kavgası: Geçimini sağlama çabası.
Eksik çıkmak : Olması gerekenden daha az olduğu anlaşılmak.
Eksik etek: Kadın, eş için aşağılama sözü.
Eksik etmemek (bir şeyi) : -1. O şeyi her zaman bulundurmak. -2. Ona devam etmek, onu sürekli yapmak.
Eksik gedik : Gerekli olan ufak tefek şeyler.
Eksik gelmek : Gerekli olandan daha az olmak, yetmemek.
Eksikliğini duymak (bir şeyin, birinin): O şeyin eksik, yarım, noksan olduğunun bilincine ermek; o kimseyi arar olmak.
Eksik olma : “Sağ ol, var ol” antamında teşekkür sözü.
Eksik olmasın : “Sağ olsun, var olsun” anlamında iyi dilek sözü.
Eksik olsun : -1. “İstemem, gereği yok.” anlamında öfkeyle söylenir. -2. Kızılan bir kimse için “ölsün!” anlamında kullanılır.
El açmak : Dilenmek, başkasından para ve yardım ister duruma düş mek; avuç açmak.
El alışkanlığı (yatkınlığı) : Bir işin birçok kez yapılması sonucu kazanı lan beceri, ustalık.
El atmak (birinden) : -1. Tarikatlarda bir mürit, mürşidinden başkaları na yol gösterme iznini almak. -2. Bir sanat öğrenen çırak, ustasından kendi başına iş yapabilme iznini almak. -3. İskambil oyunlarında kar şı taraftan daha kuvvetli kâğıdı oynayarak üstünlük sağlamak.
El altından : İstenildiği zaman kolayca alınabilecek, bulunabilecek yer de, hazırda.
El altında : Gizlice, kimsenin haberi olmadan. (Kars. Alttan alta, gizli den gizliye.)
El atmak (bir şeye) : -1. Yeni bir işe başlamak. -2. Birisinin işine karış mak; müdahale etmek. -3. Birine sarkıntılık etmek.
El ayak çekilmek : Ortalıkta kimse kalmamak, ortalık sessizleşip ıssız laşmak.
El basmak (bir şeye) : Ekmek ya da kutsal kitaplardan biri üzerine el koyarak ant içmek, yemin etmek.
El bebek, gül bebek :Çok sevilen ve nazlı büyütülen, şımarık çocuk İçin söylenir.
El beğenmezse yel (yer) beğensin : “İnsanı beğenecek kişiler olmaz sa, şerefsiz yaşayacağına ölmesi daha iyidir.’ anlamında.
El çabukluğu: -1. Bir işi çabuk biçimde yapma ustalığı. -2. Bir şeyi sezdirmeden yapma.
El çabukluğuna getirmek (bîr şeyi) : Bir işi, hilesini sezdirmeden çabucak yapmak
El çekmek (bir şeyden) : O şeyden vazgeçmek, artık onu yapma mak.
El çektirmek (birisine, işten): Onu görevinden, İşinden uzaklaştırmak.
Elde avuçta bir şey bırakmamak: Para, mal mülk, vb’yi savurganca harcayıp tüketmek.
Elde avuçta bir şey kalmamak: Para, mat, mülk vb. harcanarak bit mek, tükenmek.
Elde avuçta ne varsa : Elindeki bütün mal, mülk , para.
Elde etmek (bir şey) (birini) : -1. Bir şeye sahip olmak, onu edin mek. -2. Bir şey meydana getirmek, üretmek. -3. Bir kimseyi kendi yanına çekmek. -4. Bir kimseyi kendi hizmetine almak.
El değiştirmek: Bir şeyin sahipliği ya da kullanımı birinden bir başka sına geçmek.
El değmemiş : -1. Hiç kullanılmamış, hiç dokunulmamış. -2. Saflığı bo zulmamış.
Elde (elinde) kalmak: -1. Bir mal satılamadığı için olduğu gibi sahi binde durmak. -2. Harcamanın sonunda artmış olarak durmak.
Elden ayaktan düşmek (kesilmek) : Hastalık ya da yaşlılık sonucu yü rüyemez, iş yapamaz duruma gelmek.
Elden çıkarmak (bir şeyi) : O şeyi satmak, başkasına devretmek.
Elden çıkmak (bir şey): O şey satılmak, başkasına devredilmek.
Elden düşme : Az kullanılmış ya da sahibinden ucuza alınmış (mal).
Elden (elinden) düşürmemek (bir şeyi) : O şeyle uzun süre yakın dan ilgilenmek.
Elden ele : Bir kişiden ötekine.
Elden ele dolaşmak : -1. Birçok kimsece alınıp bakılmak. -2. Birçok sa hip değiştirmek.
Elden geçirmek (bir şeyi) : -1. Onu incelemek, kontrol etmek. -2. Onu onarmak, düzeltmek.
Elden gel: -1. “Seni kutlarım.” -2. “Parayı hemen ver.” anlamında.
Elden gelmemek : Bir şey yapamamak, dayanamamak.
Elden (elinden) geldiği kadar: Yapabildiği, mümkün olduğu kadar.
Elden gitmek (bir şey, biri) : Onu yitirmek, ondan mahrum kalmak.
Elden ne gelir: “Ne yapılabilir?” anlamında çaresizlik bildirir.
Elden (elinden) kaçırmak (bir şeyi) : Onu elde etmek fırsatını yitir mek.
Elde (elinde) tutmak (bir şeyi): Bir duruma ya da işe hâkim olmak.
Ele almak (bir şeyi) : -1. Bir şey üzerinde çalışmaya başlamak. -2. Bir şeyi inceleyip araştırmak, eleştirmek.
Ele avuca sığmamak: Söz dinlememek, şımarık ve taşkın davranışlar da bulunmak.
Ele geçirmek (birini, bir şeyi) : -1. Onu yakalamak. -2. Onu elde et mek, edinmek, ona sahip olmak.
Ele geçmek: -1. Yakalanmak. -2. Elde edilmek.
Ele gelmek : -1. Bir şey ele tutulabilir duruma gelmek. -2. Bebek kuca ğa alınacak kadar büyümek.
Ele güne karşı: Herkese karşt, herkesin Önünde.
El elde baş başta : “Hiçbir şey kalmadı, her şey tükendi.” anlamında.
Et ele vermek (biriyle) : Onunla işbirliği yapmak, güçlerini birleştir-rnek.
El emeği: -1. Elde yapılan iş, ürün. -2. Elle yapılan çalışmanın karşılı ğı, ücreti.
El etek çekmek (bir şeyden) : -1. Artık o şeyle uğraşmaz olmak. -2. Kendini bütünüyle ibadete vermek.
El etek öpmek : -1. İşini yaptırmak için çok yalvarmak. -2. Yaltaklan mak, hoş görünmeye çalışmak, dalkavukluk etmek.
El etmek (birine) : Ona “gel” anlamında el sallamak.
Ele verir talkını, kendi yutar salkımı : (ele verir öğüdü, kendi keser
söğüdü) : “Başkasına verdiği öğüdü kendisi tutmaz, dahası tersini ya par.” anlamında.
Ele vermek (birini) : -1. Suçlu bir kişiyi güvenlik kuvvetlerine haber ve rip yakalatmak. -2. Aynı suçu işlemiş bir kişinin suç arkadaşlarını, kendisi yakalanınca baskı ya da çözülme sonucu güvenlik kuvvetleri ne yakalatmak.
Et gün : Herkes, el âlem.
Eli açık : Cömert, para harcamaktan çekinmeyen (kimse).
Eli ağır: -1. Yavaş iş yapan (kimse). -2. Eliyle vurduğunda acıtan kim se; ağır elli.
Eli ağzında kalmak : Çok şaşırmak, şaşırıp kalmak.
Eli alışmak (bir şeye) : -1. Bir işte ustalık kazanmak. -2. Herhangi bir davranışı alışkanlık haline getirmek.
Eli altında otmak : Aradığı, istediği zaman bulabileceği yerde olmak.